Βιτσάρης, Ιωάννης

(Αθήνα 1843 – 1892). Γλύπτης. Όπως και πολλοί άλλοι ομότεχνοί του, πήρε τα πρώτα μαθήματα μαρμαρογλυφίας στο εργαστήριο των αδελφών Φυτάλη στην Αθήνα. Από το 1860 έως το 1864 σπούδασε στο Σχολείο των Τεχνών του Πολυτεχνείου με καθηγητή τον Ιωάννη Κόσο και από το 1864 έως το 1870 στο Μόναχο, όπου επανειλημμένα διακρίθηκε, έλαβε μάλιστα και πρώτο βραβείο σε διαγωνισμό της Ακαδημίας με το έργο Ο Οδυσσέας αναγνωρίζεται από την Ευρύκλεια. Το 1871 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και ίδρυσε το εργαστήριό του. Πέθανε σε ηλικία 49 ετών. Τα κυριότερα γλυπτά του Β. κοσμούν ταφικά μνημεία. Στο Α’ Νεκροταφείο της Αθήνας υπάρχουν το μνημείο Παυλόπουλου με την προτομή του νεκρού τοποθετημένη σε ψηλή στήλη και το άγαλμα της Δικαιοσύνης στη βάση της, ο Άγγελος ή το Πενθούν Πνεύμα στον τάφο της οικογένειας Ι. Κουμέλη, η Κοιμωμένη στον τάφο της Ευρυδίκης Δεληγιάννη (1883), το ανάγλυφο μνημείο της Σοφίας Χέλμη (1884), το μνημείο του Ι. Βούρου (1885) κ.ά. Στον τάφο της οικογένειας Στουπάθη, στο νεκροταφείο της Ζακύνθου, βρίσκεται επίσης ένας Άγγελός του. Εκτός από τα ταφικά μνημεία, ο Β. δημιούργησε αρκετές προτομές, αγάλματα και συνθέσεις. Η γλυπτική του συνάντησε συχνά ισχυρή αντίδραση από τη σύγχρονή του κριτική. Το έργο του, Ο Αράπης Χρήστος, απεικόνιση ενός Αιθίοπα, αλήτη της Αθήνας, θεωρήθηκε απαράδεκτο ως θέμα τέχνης από τους νεοκλασικούς τεχνοκριτικούς της εποχής του. Ο Β., εγκαταλείποντας τα αρχαιολογικά πρότυπα και την τάση της γλυπτικής να προβάλλεται προς τα έξω, έστρεψε προοδευτικά την κατεύθυνση των γλυπτών του από την επιφάνεια προς το βάθος. Έτσι, ενώ η Δικαιοσύνη του μνημείου Παυλόπουλου, με την ανεμιζόμενη πτυχολογία και το ανυψωμένο χέρι της, επεκτείνεται έξω από τα περιγραμματικά της όρια, ο διπλωμένος Άγγελος του τάφου Κουμέλη με το τοξωτό σχήμα του απαλού γυμνού του σώματος κάμπτεται προς ένα συνθετικό κέντρο και, τέλος, η Κοιμωμένη Δεληγιάννη κατορθώνει, μόνο με τον σφιχτό πλασμό της, να συγκεντρώσει την έκφραση στον απλό οριζόντιο εσωτερικό της άξονα. Αυτή η πορεία, από την κίνηση της ζωής στη θλίψη και στη σιωπή του θανάτου, εκδηλώνει την προσωπικότητα του Β. και τη συμβολή του στην ελληνική ρομαντική γλυπτική του 19ου αι. Από τα άλλα έργα του, πιο γνωστά είναι ο Εκατόγχειρ, που καταστράφηκε μαζί με το σπίτι της οδού Ερμού όπου ήταν εντοιχισμένος, και η Εστία, ένα τζάκι κατασκευασμένο σεσυνεργασία με τον αρχιτέκτονα Μούση και βραβευμένο στο Παρίσι το 1900. Η «Κοιμωμένη», χαρακτηριστικό έργο του Ιωάννη Βιτσάρη, που βρίσκεται στο Α’ Νεκροταφείο της Αθήνας. Ένα από τα αντιπροσωπευτικότερα έργα του Ιωάννη Βιτσάρη, ο «Άγγελος» ή «Πενθούν Πνεύμα», που κοσμεί τον τάφο της οικογένειας Ι. Κουμέλη στο Α’ Νεκροταφείο της Αθήνας.